ABD son günlerde Asya-Pasifik’te üst üste askeri hamleler yaparak bölgedeki tansiyonu yükseltiyor. Washington hem Güney Çin Denizi’nde hem de Doğu Çin Denizi’nde Çin’e silah gösteriyor.
Peki Washington Asya-Pasifik’i şu günlerde ısıtarak ne umuyor? İncelemeye ABD’nin hamlelerinin neler olduğuyla başlayalım:
ABD’nin askeri hamleleri
1) ABD, Japonya ve Filipinler’le ilk kez üçlü bir zirve yaptı. ABD Başkanı Joe Biden Beyaz Saray’da ağırladığı Japonya Başbakanı Fumio Kishida ve Filipin Devlet Başkanı Ferdinand Marcos ile Çin’i tehdit etti; ülkesinin Japonya ve Filipin’e savunma taahhütlerinin sarsılmaz olduğunu belirtti.
Biden “Güney Çin Denizi’nde Filipin uçak ve gemilerine yapılacak saldırı karşısında ortak savunmamız harekete geçecek” dedi.
Üç ülke, bölgede ortak devriye düzenlemeye hazırlanıyor.
2) ABD ve Japonya ikili askeri işbirliklerini güçlendirme kararı aldılar. Biden ile Kishida’nın bu kapsamda açıkladığı planlar şunlar:
a) ABD ordusu, Japonya ile ortak bir komuta yapısı kuracak.
b) ABD, Japonya ve Avustralya bölgede ortak bir hava ve füze savunma ağı geliştirecek.
c) ABD, Japonya ve Avustralya üçlü askeri tatbikatlar yapacak.
3) Japonya’nın Yomiuri gazetesine konuşan ABD Pasifik Bölgesi Kara Kuvvetleri (USARPAC) Komutanı Charles Flynn, “Asya-Pasifik bölgesine en kısa sürede orta menzilli füzeler yerleştireceklerini” açıkladı.
4) ABD, Japonya ve Güney Kore ile birlikte Kore Yarımadası’nda ortak hava tatbikatı yaptı.
ABD’nin denizden kuşatma çabası
Peki ABD bu askeri hamleleriyle ne umuyor?
1) ABD’nin stratejik hedefi, Çin’i çevrelemek. Özellikle Çin’i güney ve doğuda, denizden kuşatarak bu ülkenin deniz harekat alanını daraltmaya çalışıyor.
2) ABD’nin “güç mücadelesi” düzlemindeki hedefi ise Çin-Rusya işbirliğidir. Her fırsatta bu ikiliyi “uluslararası düzene karşı tehdit” olarak niteleyen Washington, iki ülkenin Asya-Pasifik’te ortaklıklar geliştirmesini önlemeye çalışıyor.
3) ABD, Çin’i bölgesel tehdit gibi göstermeye çalışarak, bu tehdide karşı bölge ülkelerinin kendi stratejisine eklemlenmesini umuyor.
4) ABD, Asya-Pasifik’te suları ısıtarak ve silah göstererek, Çin ile iyi ilişkiler yürüten ülkeleri korkutup tarafsızlaştırmaya çalışıyor.
5) ABD’nin ekonomik hedeflerinin başında Çin-ASEAN ilişkilerini torpillemek var. Bölgede askeri tansiyonu artırarak bu büyük hacimli ticaret düzenini Çin aleyhine etkilemek istiyor.
ABD’ye “derinleşen ortaklık” yanıtı
6) Eski ABD Başkanı Donald Trump Çin’e ticaret savaşı açtı, ABD Başkanı Joe Biden yürütüyor. Ancak bu savaş Çin’den çok ABD’ye zarar verdi.
Yakın zamanda ABD’nin en büyük şirketlerinin CEO’ları Beijing’deydi ve Çin’le ticaretin, Çin’de yatırımın, Çin’le büyümenin önemine dair mesajlar verdiler. Tabi mesajların asıl muhatabı ABD hükümetiydi.
Bu arada ABD Ticaret Bakanı Janet Yellen geçen hafta Çin’deydi. Yellen’in dört günlük temasları sırasında öne çıkan mesajı “Rusya’ya desteğin kesilmesi karşılığında yaptırımların sona ereceği”ydi.
Yani ABD Asya-Pasifik’i askerileştirerek, Çin’i ekonomik ve siyasi tavizler vermeye zorluyor. Sonuç mu? Beijing ve Moskova Washington’a “sınırsız dostluk, derinleşen ortaklık ve güçlü dayanışma” yanıtı verdiler!
Bitirirken önemle belirteyim: Birincisi, ABD’nin bu hamleleri, inisiyatifin ABD’de olduğu anlamına gelmiyor. İkincisi, Avustralya ve Filipinler’de ABD stratejisine güçlü bir itiraz var ve iki ülke de tam teslim olmuş değil.
Mehmet Ali Güller
Cumhuriyet Gazetesi
13 Nisan 2024
Mehmet Ali Güller 