Mehmet Ali Güller

Geçen hafta Bağdat’ta çok önemli bir konferans vardı: Kalkınma Yolu Projesi konferansı…

Irak’ın ev sahipliğinde bir araya gelen Türkiye, İran, Suriye, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Bahreyn, Kuveyt, Katar ve Ürdün yetkilileri, bölge için çok önemli bir projeyi tartıştılar.

Ankara Bildirisi

Proje, Türkiye’ye yabancı değil. Nitekim kısa bir süre önce, 21 Mart 2023’te Türkiye’ye gelen Irak Başbakanı Şiya es-Sudani ile Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu proje kapsamında “Ankara Bildirisi”ni imzalamıştı. Ortak basın toplantısında, “Kalkınma Yolu’nun sadece Irak ve Türkiye için değil, tüm bölge için stratejik önemi yüksek bir proje olduğu” dile getirilmişti (iletisim.gov.tr, 21.3.2023).

Özetle Arap/Basra Körfezi’ndeki Büyük Faw Limanı’nı Suriye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya kara ve demiryolu ile bağlamayı planlayan bu proje, Ortadoğu açısından bir “kalkınma” hamlesi olarak görülüyor.

Normalleşme ve birlikte kalkınma

Aslında proje yeni değil. Irak Ulaştırma Bakanlığı Nisan 2010’da, Büyük Faw Limanı’ndan Suriye ve Türkiye’ye demiryolu inşaatı için yatırım tekliflerini kabul ettiğini açıklamıştı.

Ardından Suriye’ye Atlantik saldırısı başladı ve proje hayata geçemedi. (Tıpkı 2009’da gündeme getirilen Katar gazının Suudi Arabistan, Ürdün, Suriye ve Türkiye üzerinden Avrupa pazarına taşınmasının hayata geçememesi gibi…)

Ancak şartlar artık değişti: Suriye direndi ve birliğini korudu, şimdi siyasi çözüme geçiliyor. Arap Birliği üyeleri yeniden Suriye’yle normalleşiyor. Türkiye Suriye’yle normalleşme arıyor. Çin, İran ve Suudi Arabistan’ı barıştırdı. İran Körfez ülkeleriyle normalleşiyor.

Kısacası, çok kutupluluğun inşasıyla Atlantik baskısının azaldığı şartlarda Ortadoğu ülkeleri, karşılıklı sorunlarını çözme iradesi göstererek, birlikte, bölgesel projelere yöneliyorlar.

Bağdat Konferansı’nda biraraya gelen bu 11 ülke, anımsayın, daha çok kısa bir süre öncesine kadar karşı karşıyaydılar: Suriye İran hariç hepsiyle, İran Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleriyle, Körfez ülkeleri Katar ile karşı karşıyaydı; artık birlikte Kalkınma Yolu’nu tartışıyorlar…

Kuşak ve Yol’un bütünleyeni

Kalkınma Yolu Projesi, Çin’in liderlik ettiği Kuşak ve Yol ile aslında birbirini bütünleyen bir projedir. Kaldı ki Fırat ve Dicle nehirlerinin birleşerek Körfez’e boşaldığı bölgedeki Büyük Faw Limanı, Çin’in işlettiği Pakistan’daki Gwadar Limanı’yla birlikte daha da önem kazanmaktadır.

Şöyle ki, Gwadar Limanı, Çin’in Körfez’den aldığı petrolü ABD denetimindeki Malakka Boğazı’ndan geçirmesine gerek kalmadan, yoldan ve süreden tasarruf etmek için Pakistan üzerinden transfer ettiği adrestir. Petrol, buradan boru hattıyla Çin’in Sincan bölgesine ulaştırılmaktadır. (ABD’nin Uygur kışkırtmasının bir nedeni de budur.)

Dolayısıyla şimdi Gwadar Limanı ile Büyük Faw Limanı ticarette bütünlük oluşturacak, Çin mallarının daha kısa bir yol üzerinden ve daha kısa bir sürede Avrupa’ya ulaştırılması sağlanacaktır.

Yani “Kuşak ve Yol” ile “Kalkınma Yolu” birleşecek, Batı Asya’nın birlikte kazanmasının ve kalkınmasının yolu olarak Körfez bölgesi Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlanacaktır.

Mehmet Ali Güller
Cumhuriyet Gazetesi
1 Haziran 2023

Bu seçim, bir hükümet seçiminden ziyade, bir rejim oylamasıydı. Bu yönüyle de 16 Mayıs 2017’de yapılan halkoylamasının tekrarıydı. 16 Mayıs 2017’de, tartışmalı bir kampanya ve seçimin ardından, sadece yüzde 51 oyla parlamenter rejim yıkılmış, yerine “AKP tipi başkanlık sistemi” getirilmişti.

Dolayısıyla seçmenlerin yarısı açısından sistem değişimi meşru değildi. Bu meşruiyet sorunu, ilk uygulama döneminde (2018-2023) başkanlık sisteminin “tek adam rejimi”ne dönüşmesiyle, daha da arttı.

Anasaya’ya aykırı 3. dönem

Peki 14 Mayıs’ta sandıktan yüzde 49.5, 28 Mayıs’ta 2. turda yüzde 52 oy çıkması, sistemin meşruiyet sorununu çözdü mü?

Hayır, tersine “tek adam rejimi”nin meşruiyet sorunu sürüyor, hatta şu nedenlerle daha da arttı:

– Erdoğan, her şeyden önemlisi Anayasa’ya rağmen kendisini 3. kez aday olarak dayattı; muhalefet ise “sandıkta nasılsa yeneceğiz(!)” diyerek bu hukuksuzluğu kabullendi.

-Normalde ve eskiden istifa eden taraf pozisyonundaki bakanlar istifa etmedi; devletin tüm imkanlarını seçimde Erdoğan lehine kullandı.

– YSK, AA, TRT üçgeninde tarafsızlık ortadan kalktı; kurumlar AKP’nin seçim bürosuna dönüştürüldü.

– Seçim boyunca sandıklarda AKP lehine hukuksuzluk örnekleri sahnelendi, sandık zorbalığı yaşandı.

AKP: Sistem gözden geçirilebilir

Bir meşruiyet sorunu olduğu ortada. Nitekim AKP Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş da seçimden hemen önce, sistemin gözden geçirilebileceğine işaret etmişti: “Yüzde 50 artı 1, sistemi zorlayan, sistemin kutuplaşmasını temin eden bir faktör olarak ortaya çıktı. Tekrar gözden geçirilebilir” (AA, 27.5.2023).

Oysa 16 Mayıs 2017 halk oylaması öncesinde, başta anayasa hukukçuları olmak üzere pek çok hukukçu, akademisyen, siyasetçi, aydın böyle olacağına dair yoğun uyarılar yapmıştı. O gün bu uyarıları dikkate almayanlar ülkeyi ve sistemi deneme tahtasına çevirdiler; şimdi de sistemin sorununu, yine kendi çıkarlarına uygun hale getirmenin peşindeler!

Erken seçim kapıda

Öte yandan, koalisyon hükümetlerini bitireceği iddiasıyla getirilen “50+1” başkanlık sistemi, ne yazık ki sürekli koalisyon hali doğurdu; 50+1 oya ulaşabilmek için ideoloji, program ve politika geri plana atıldı. Nasılsa en temel politikalarda, örneğin ekonomide, program düzeyinde bir farklılık yoktu; iki taraf da serbest piyasa ekonomisini farklı tonlarda uygulayacaktı. Nasılsa dış politikanın ağırlıklı alanlarında da büyük fark yoktu, iki seçenek de NATO’cuydu; fark dengecilikte ağırlığı ne yana verecekleriydi sadece…

İşte bu nedenle karşıtların yan yana, benzerlerin karşı karşıya gelebildiği bir gevşek cepheleşme oluştu. Her iki tarafta da İslamcılar, her iki tarafta da milliyetçiler yer alabildi. Ve daha çarpıcısı, birinci turda üçüncü gelen ATA ittifakı, ikinci turda bölünüp, cumhurbaşkanı adayı Oğan Cumhur İttifakı’nı, Zafer ve Adalet Partileri ise Millet İttfiakı’nı destekleyebildi.

Hem bu siyasal tablo hem de kısa vadede ve sistem içinde çözümü olmayan ekonomik kriz tablosu, beş yıl dayanamadan, Türkiye’nin önüne yeni bir seçim dayatacaktır.

28 Mayıs’ta ikinci turdan çıkan sonuç, erken seçime hangi şartlarda; restore edilmiş başkanlık modeli (40+1) ile mi, yoksa parlamenter sisteme dönüş kapısını açanlarla mı girileceğini gösterdi sadece…

Mehmet Ali Güller
Cumhuriyet Gazetesi
29 Mayıs 2023

FETÖ’nün hedefi “altın nesil”, AKP’nin hedefi “kindar nesil” yetiştirmekti. Nesil yetiştirmek, her iki tarafın da “dava”larının en önemli işiydi; nesil demek gelecek demekti çünkü…

Nitekim birlikte ve işbirliği içinde Türkiye’ye kumpas kuran AKP ile FETÖ, anımsayın, önce tam da bu “nesil” yetiştirme meselesinde karşı karşıya geldiler: Dershaneler…

Necip Fazıl’dan Erdoğan’a

“Kindar nesil”, AKP kadrolarının ideolog kabul ettiği Necip Fazıl’ın kavramlaştırmasıydı…

Erdoğan, başbakanlığı sırasında Necil Fazıl’a referansla, AKP Gençlik Kolları Kongresi’nde ilan etmişti bu hedefi: “Modern, dindar bir gençlikten bahsediyorum. Dininin, dilinin, beyninin, ilminin, ırzının, evinin, kininin, kalbinin davacısı bir gençlikten bahsediyorum.”

İşte Erdoğan, davanın geleceği için bu gençliği inşa etmeye çalışıyor; bunun için bir yandan eğitimi imam hatipleştiriyor, bir yandan da merkezinde oğlu Bilal Erdoğan’ın olduğu vakıflarla geniş bir ağ örüyor…

Kartal İmam Hatipliler

Aslında tüm çabalarına rağmen, Erdoğan’ın istediği oranda “kininin davacısı” bir nesil oluşturamadığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Ama yine de azımsanmayacak bir “kindar nesil” kadrosu oluşturdukları ortada…

Özellikle 30’lu yaşlarının başındaki çok sayıda Kartal İmam Hatipli gencin, bürokrasinin en kilit yerlerine yerleştirildiğini, TRT’den THY’ye en önemli kurumlarda yönetici yapıldığını biliyoruz. (Bu konuda geniş bir araştırma için bakınız: Serdar Akinan, Hayri Demir, Kartal İmam Hatipliler, Kırmızı Kedi, 2023).

Aslında “kindar nesli” de ikiye ayırmamız gerekir: Kindar neslin çok az bir oranı kaymak tabakasını oluştururken, esas kitleye “davanın” militanlığı yaptırılmaktadır.

Erdoğan suçu övüyor

Biliyorsunuz, Erdoğan göz göre montaj bir videoyla seçim çalışması yürütüyor, “ama montaj, ama şu, ama bu” diye kurgulanmış görüntüyü savunuyor.

Dahası, “gençlerimizin kıvrak zekasının ürünü” diye montaj görüntüleri övüyor!

Oysa montajlama işi sahtekarlıktır, hatta suçtur. Bir cumhurbaşkanının kurgulanmış bir videoyu seçim malzemesi yapması ise en hafifinden etik değildir. Ancak cumhurbaşkanı, bu sahtekarlığı, “kıvrak zeka ürünü” sayarak kutluyor!

İşte istedikleri “kindar nesil” budur: Sırf davaya hizmet etsin diye, dini, imanı bile bir kenara bırakarak, açıkça sahtekarlık yapabilmek yani…

Çürümeye karşı oy

“Kindar nesil” diye diye işte gençleri böyle siyasi emellerine alet ediyorlar, böylece gençliğimizin aslında geleceğini karartıyorlar…

Yarın oy kullanırken işte bunu da düşünün.

Muhalefet etkinliklerine provokasyon yapmaya gönderilen, açıkça yalan söyletilen, davaya hizmette kullanılan “kindar nesil” ve o neslin montaj kasetini “kıvrak zeka” diye öven Reisleri…

İşte, yarın sandıklarda, gençlerimizi bu çürümeden kurtarmak için oy kullanmalısınız.

Kindar değil; çalışkan, dürüst, onurlu, başı dik ve aydın bir cumhuriyet gençliği özlemiyle oy vermelisiniz. Yanlış politikaların telafisi, kuşak kaybının telafisinden daha kolaydır çünkü…

Bu siyasal iklime, bu kültürel erozyona, bu toplumsal çürümeye artık dur demelisiniz.

Mehmet Ali Güller
Cumhuriyet Gazetesi
27 Mayıs 2023

AKP-FETÖ işbirliği dönemi, Türk siyasi tarihine “kasetli siyaset” dönemi olarak geçti. Kasetlerle sadece Türk ordusuna operasyonlar yapmakla kalmamış, MHP’den CHP’ye partileri dizayn etmeye çalışmışlardı.

Bugün Kılıçdaroğlu’nu “kasetle CHP’nin başına oturtuldu” diye suçlayan Erdoğan, anımsayın, Baykal’la ilgili o kaseti meydanlarda “ne özeli, geneeel geneeeel” diye seçim malzemesi yapıyordu.

Erdoğan’ın montajlı siyaseti

AKP-FETÖ işbirliği kesilince, “kasetli siyaset” yöntemi büyük oranda durdu ama bu kez de AKP’nin “montajlı siyaset” dönemi başladı.

Dün Baykal kasetini seçim malzemesi yapan Erdoğan, bugün bir montaj videoyla CHP’yi vurmaya çalışıyor. Erdoğan, hemen her mitinginde, Kılıçdaroğlu ile PKK yöneticilerinden Karayılan’ı birlikte gösteren bir “montaj” videoyu dev ekrandan izletip, kitlesine yuhlatıyor.

Bir cumhurbaşkanının montaj bir videodan medet umması, dahası bir canlı yayında sorulunca videoyu şu sözlerle savunabilmesi, vahimdir: “Kılıçdaroğlu’nun Kandil’dekilerle video çekimleri var. Ama montaj, ama şu, ama bu… PKK’lılar videolarla bunlara destek verdiler.”

AKP HDP desteği için uğraştı

Peki neden bu montaja ihtiyaç duyuyorlar? HDP, cumhurbaşkanlığı seçiminde Kılıçdaroğlu’nu desteklediği için…

Elbette Erdoğan başta herkesin bu desteği yanlış bulmaya, eleştirmeye hakkı vardır ama bunu Kılıçdaroğlu-Karayılan videosuna montajla dönüştürmek, kuşkusuz siyasetin konusu olmaktan ötedir!

Daha sorunlusu da şudur: HDP seçmeni AKP’ye destek verince “sağduyulu Kürt”, CHP’ye destek verince terörist görülmektedir!

Bu seçimde de oldu: AKP, HDP’nin Kılıçdaroğlu’na destek vermemesi için çok uğraştı, yine PKK lideri Öcalan’dan bir mektup almaya çalıştı. Ama HDP, kararını Kılıçdaroğlu’na destekten yana kullandı.

Erdoğan’ın kazanmak için yine de HDP seçmeninden vazgeçmediği anlaşılıyor. Zira bu kez 2. tur için yine HDP’ye, HDP seçmenine çengel atmaya çalışıyorlar.

‘Yeni Açılım’ oltası

AKP’li Mehmet Metiner’in, iktidarın ideolojik yayın organı Yeni Şafak’taki köşesinde yazdıkları o çengele açık açık işaret ediyor: “Partiniz Meclis’e girdi. Orada temsiliniz var. İkinci turda Erdoğan’a yüksek bir destek sununuz ki yeni bir sürecin aralanmasına imkan sağlayasınız” (19.5.2023).

HDP seçmenine “yeniden açılım” oltası atan Metiner, HDP’nin “AKP seçim barajını indirdiği için Meclis’e girdiğini”, “Erdoğan’ın yaptıklarının ortada olduğunu”, “atılacak başkaca adımlar varsa onu da Erdoğan’ın atacağını” savunarak, HDP yönetimine “Kılıçdaroğlu Kürtlere ne vadediyor da Kürtlerden destek vermelerini istiyorsunuz?” diye sesleniyor.

Daha vahimi de şu: Metiner, CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel’in “Öcalan’ı serbest bırakmayı aklından geçiren namussuzdur, şerefsizdir” açıklamasını anımsatıp, sosyal medyadan HDP seçmenine sesleniyor: “HDP ise hâlâ Kılıçdaroğlu için oy istiyor” (Twitter, 20.5.2023).

Yani “Öcalan’ı serbest bırakmayacağını ilan eden CHP’ye niye destek veriyorsunuz” demeye getiriyor! Yani, dün terörle açık ittifak kuran iktidar, bugün muhalefete “terör desteği” üzerinden yüklendiği şartlarda bile, aslında yine destek karşılığı işbirliği arıyor!

Türkiye’nin kasetli, montajlı siyasetten de, terörden medet umulan siyasi iklimden de kurtulabilmesi özlemiyle…

Mehmet Ali Güller
Cumhuriyet Gazetesi
25 Mayıs 2023

ABD’nin merkezinde olduğu G7 başta pek çok platformun sonuç bildirgesinde sık sık karşılaşırsınız: “Kurallara dayalı uluslararası düzen.”

Bu, özetle kurallarını ABD’nin yazdığı ve ulusların Atlantik sistemine boyun eğdirildiği emperyalist düzendir.

ABD, bu düzenin kurallarını “atom bombasıyla” koydu; Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki kentlerine atom bombası atarak, “uluslararası düzenin kurallarını ben koyarım” demiş oldu. Yoksa mesele Japonya’yı yenmek değildi.

Kaldı ki Japonya zaten yenilmişti. ABD, İngiltere ve SSCB 26 Temmuz 1945’te Japonya’ya teslim olma çağrısı yapmış, teslim olma sinyali veren Japon Başbakanı, imparatorluk sisteminin kaldırılması ve imparatorun savaş suçlusu olarak yargılanması şartının kaldırılmasını istemişti.

Açık ki Japonya teslim olmayı kabul etmesin diye o şartta ısrar edildi. Nitekim ABD yaklaşık 10 gün sonra, 6 Ağustos 1945’te Hiroşima’ya, 9 Ağustos 1945’te Nagazaki’ye atom bombası attı. Radyasyon nedeniyle sonradan ölenlerle birlikte insan kaybı yaklaşık 300 oldu.

ABD’nin tasarlanmış insanlık suçu

Emperyalist ABD’nin tasarladığı, hazırladığı, en küçük ayrıntısına kadar planladığı bu saldırı, büyük bir savaş ve insanlık suçudur. ABD sadece yaklaşık 300 bin insanı öldürmemiş, o iki atom bombasıyla kurduğu düzeni sürdürebilmek için devamında Vietnam’dan Irak’a, dünyanın çeşitli yerlerinde milyonları katletmişti. Yani ABD, modern dünyada “insanlık soykırımı” yapmış bir ülkedir.

Evet, ABD bu suçu bile isteye tasarlayarak, planlayarak, hazırlayarak işlemiştir. 12 Nisan 1945’te Roosvelt ölmüş, yeni başkan Truman 27 Nisan 1945’te nükleer saldırının hazırlık düğmesine basmıştı.

Etkisine, nüfusuna göre 14 şehir seçilmiş, ince elemelerden sonra yedekleriyle birlikte şehirler dörde indirilmiş, hatta bu şehirlere hava bombardımanı yapılmayacağı propagandası ile buralara göçler teşvik edilmiş, dahası dışarıda insan sayısının en fazla olacağı saat bile hesaplanarak atom bombası sabah 8.15’te atılmıştı.

O iki atom bombasının esas amacının emperyalist ABD’nin dünyaya egemenlik ilanı olduğunun bir göstergesi de Postdam’da Truman’ın Stalin’e “yeni bir güçlü silaha” sahip olduğunu söylemesiydi. O silahı 10 gün sonra kullanan Truman, böylece en yakın rakibine de “kuralları ben koyacağım” demiş oluyordu.

Nükleer düzenin özrü yok!

Tüm bunları şundan anımsattık: Hiroşima’da G7 zirvesi vardı. Emperyalist ABD, bu zenginler kulübünü Çin ve Rusya’ya karşı savaşının finansörü gibi kullanmaya çalışıyor bir süredir.

Zirve Hiroşima’da olunca, acaba ABD Başkanı Biden, atom bombasıyla aslında soykırıma uğratılan Japon halkından özür diler mi, diye beklenti oluştu uluslararası çevrelerde. Tabii ki Biden özür dilemedi! Tıpkı daha önceki ABD başkanları gibi Biden’a göre de özür dilenecek bir durum yoktu, nükleer düzenin özrü olmazdı!

Daha vahimi ise kurbanın durumuydu. Çünkü ABD, atom bombası attığı Hiroşima’da yapılan zirvede, Japonya’yı “atom bombasıyla” koruyacağına söz veriyordu!

ABD hem Çin’i tehdit ediyor hem de “Çin’in bölgeyi tehdit ettiği” yalanı üzerinden bölge ülkelerini kendi stratejisine eklemlemeye çalışıyor. Atom bombası kurbanı Japon liderler, ABD’nin atom bombalarıyla kendisini koruyacağına sevinme onursuzluğunu gösteriyor! Bu da “atom bombasına aşık olma sendromu” olsa gerek!

Ve ABD, AUKUS ile Avustralya’yı da Çin’e karşı nükleer denizaltı üssü haline getiriyor.

Kısacası ABD kurduğu “nükleer düzeni” koruyabilmek için “nükleer tehdide” başvuruyor.

Ancak ABD’nin nükleer düzenini inşa edebildiği şartlarda değil; tersine o düzenin adım adım çözüldüğü, ABD’nin artık sopa göstererek mahalle kabadayılığı yapamayacağı şartlardayız.

Mehmet Ali Güller
Cumhuriyet Gazetesi
22 Mayıs 2023

İkinci tura kalan seçimin ana ekseni şu: Türkiye bir reis mi seçecek, yoksa cumhurbaşkanı mı?

Diğer tüm konular, bu eksenin kenarlarında kalıyor şimdilik. Yarın yeniden önem kazanacak, öne çıkacak ve bazıları belirleyici olacak elbette…

Ekonomide fark yok

Ekonomi-politikaları açısından iki seçenek arasında temelde bir fark yok, ayrıntılarda var. Her iki seçenek de kamucu değil ve neoliberal programı uygulamayı sürdürecek. CHP’li Kemal Derviş’in programını devralan AKP’nin o programı sürdürmesi gibi, Kılıçdaroğlu da bazı rötuşlarla Erdoğan’ın ekonomi programını devam ettirecek…

Tabi kamu ihalele kanununu düzelterek, en çok beşli çeteye kazandıran sistemi değiştirip kazancı diğer sermaye gruplarına da yayarak, aile ve çevresini zenginleştiren sistemi onararak, “yandaş vakıflar” yoluyla tarikat sermayesinin güçlenmesini sağlayan yolu keserek, tabii sosyal devletin bazı gereklerini de yerine getirerek sistemi restore edecek…

Ama kamu hazinesiyle özellerin zenginleştiği sistem esas olarak devam edecek. Neoliberal programı kim uygularsa uygulasın, sonuç değişmeyecek; programın karakteri itibariyle zenginler zenginleşecek, yoksullar yoksullaşcak.

Dış politikada fark yok

Dış politika açısından da iki seçenek arasında temelde bir fark yok, ayrıntılarda var. Her iki seçenek de esas itibariyle Atlantikçi ve NATO’cu çünkü.

Erdoğan, bunu seçim boyunca “sanki değilmiş” gibi gösterebilmeyi becerebildiği için, Kılıçdaroğlu da Erdoğan’ın oynadığı dengeciliği beceremeyecekmiş görüntüsü veren Rusya karşıtlığına düştüğü için, bir fark oluştu…

Aynı durum terör konusu için de geçerli. Bitmiş terörü açılımıyla siyasallaştıran ve büyüten iktidar, denediği halde desteğini alamadığı HDP üzerinden CHP’yi terör destekçisi gösterdi; kendisini de teröre karşı “devlet bekasının” garantörü. Halbuki kim seçilirse seçilsin, her hükümet terörle mücadele etmek zorunda; edemezse hükmedemeyecek çünkü…

Özetle NATO’dan PKK terörüne geniş dış politika yelpazesinde kim seçilirse seçilsin, büyük bir fark olmayacaktır.

Özgürlük alanımızın seçimi

İki seçenek arasında esas fark, birinin sadece partisinin ve seçmenlerinin değil, artık hepimizin, Türkiye’nin reisi olmaya çalışması, diğerinin ise sadece yurttaşların cumhurbaşkanı olacağıdır.

Erdoğan seçilirse “tek adam rejimini” biraz daha zorlayarak iyice reisleşecek; Kılıçdaroğlu seçilirse yurttaşların cumhurbaşkanı olarak yeniden parlamenter rejime dönüşün yolunu açacak.

Erdoğan seçilirse hepimize “şusunuz, busunuz” demeye devam edecek; Kılıçdaroğlu seçilirse şu, bu olmaktan kurtulacak, Türkiye’nin tüm seçmenleri olarak yurttaşlık ortak paydasında yeniden buluşma olanağına kavuşacağız.

Erdoğan seçilirse iktidarı eleştirmekte artık daha da zorlanacağız ama Kılıçdaroğlu seçilirse iktidardan çatır çatır hesap sorabileceğiz!

Gazeteci halk/kamu yararına haber yapabildiği ve aydın halk/kamu yararına iktidarı en ağır şekilde eleştirebildiği oranda özgürlük vardır.

Yurttaş yönetenden hesap sorabildiği oranda özgürdür.

28 Mayıs’ta kalan özgürlük alanımızı ya bir reis seçerek daraltacağız, ya da bir cumhurbaşkanı seçerek genişletebilme olanağını kazanacağız.

Mehmet Ali Güller
Cumhuriyet Gazetesi
20 Mayıs 2023

Irak hükümeti doları yasakladı. Bağdat’ın 14 Mayıs’ta uygulamaya koyduğu bu kararın iki hedefi var:

1) Irak dinarının yaygınlaştırılması.

2) Resmi döviz kuru ile karaborsa arasındaki farkın azaltılması (CRI Türk, 17.5.2023).

Dolarsızlaşma güçleniyor

Irak’ın kararı ayrıca iki yöne işaret ediyor:

1) De-dolarizasyon ya da dolarsızlaşma süreci: Çok kutuplu dünyanın inşa olmasıyla birlikte “ulusal paralarla ticaret” de ekonomide bir olgu haline geldi. Süreç özellikle Ukrayna krizi sonrası ABD’nin dolar rezervlerine el koyması ve yaptırımları silah gibi kullanmasıyla birlikte ivmelendi.

Çin ve Rusya başta olmak üzere pek çok ülke artık ikili ticaretlerinde ulusal para kullanıyor. Dahası Körfez ülkeleri ile Çin arasında petrol ile doğalgaz alışverişinin “yuan” ile yapılmaya başladığını da görüyoruz.

Önümüzdeki ay yapılacak BRICS toplantısında “ortak para” birimi ele alınacak.

Kısacası dolarsızlaşma eğilimi, doların rezerv para olma değerini adım adım azaltıyor.

Saddam Hüseyin’e dönüş

2) Ekonomik bağımsızlık, siyasi bağımsızlığın garantörü ve bütünleyenidir. Ekonomik bağımlılığın en önemli çapası ise ABD dolarıdır. ABD dolarına bağımlılık, ekonomik bağımlılıktır.

Bu yönüyle diyebiliriz ki, ABD’nin Irak’ı işgali aslında ve tam olarak 14 Mayıs 2023’te sona ermiş oldu. Dahası Irak hükümeti bu kararıyla, fiilen Saddam Hüseyin dönemine de dönmüş oldu. Çünkü savaşın asıl nedeni, Saddam Hüseyin’in ABD’nin petrodolar sistemine meydan okumasıydı.

Yine buradan hareketle diyebiliriz ki, antiemperyalizmin de milliciliğin de en önemli ölçütü ABD dolarına karşı tutumunuzdur. Vatan ya da iktisadi ifadesiyle “ulusal pazar”, ulusal parasıyla vardır. Ulusal para yerine emperyalizmin dolarını ulusal pazarda etkin kılan iktidarlar bağımlı, ulusal pazarını dolarak karşı korumaya çalışan iktidarlar ise bağımzsızlıkçıdır.

En serbest piyasa ve dört çeşit dolar

Türkiye bu açıdan laboratuvar özelliği taşımaktadır. Gerçek ile propaganda arasında geniş bir açı vardır. Somutlayalım:

Neoliberalizmin en iyi uygulayıcısı olan AKP iktidarı, “serbest piyasa ekonomisi”ne bile takla attırmış, ekonomiyi “en serbest” hale getirmiştir.

Piyasa o kadar serbesttir ki, bugün ulusal pazarda fiilen dört çeşit dolar kuru vardır:

1) Bankaların dolar kuru.

2) Döviz büfelerinin dolar kuru

3) Kapalıçarşı’nın dolar kuru

4) Merkez Bankası’nın dolar kuru.

İşte bu sonuncusu, yani Merkez Bankası’nın dolar kuru, “kur korumalı mevduat” projesi ile bir çeşit “Türk doları” haline gelmiştir.

Çifte faiz kumpası

Kısacası “yerli ve milli” propagandası ve “dış güçlere karşı savaş” adı altında sergilenen gerçek budur: Türkiye Cumhuriyeti topraklarında, vatanda, ulusal pazarda Türk lirasının karşısında “Türk doları” oluşturulmuş, ABD dolarına yasallık kazandırılmıştır.

Dahası, bunu üstelik sanki “dolara karşı mücadele” ediyormuş gibi yaptılar ve sonuçta bankaları / finans kapitali çifte faizle, yüzde 400 kârlılık oranında zenginleştirdiler.

Çifte faizin biri hazineden, yani cebimizdendi ve finans kapital kazandıkça yoksullaştık.

Bu tablodan nasıl çıkılacağı, Türkiye’nin en önemli problemidir. Türkiye’nin tüm ilerici kuvvetleri 28 Mayıs’tan sonra asıl bu probleme kafa yormalı ve çözüm için seçenek oluşturmalıdır.

Mehmet Ali Güller
Cumhuriyet Gazetesi
18 Mayıs 2023