9 Haziran 2015’te Musul’un işgaliyle başlayan süreçte önce Suriye’de Kobani (Ayn El arap) ardından da Irak’ta Tıkrit IŞİD işgalinden kurtarıldı. Ancak IŞİD Suriye’de Tedmur’u ve Irak’ta Ramadi’yi işgal ederek eşitlik sağladı!
STRATEJİ DEĞİL YÖNTEM TARTIŞMASI
Tablo ABD’de Obama karşıtlarını harekete geçirdi. Obama‘nın IŞİD stratejisi birkaç gündür yerden yere vuruluyor. ABD’nin havadan, taşeronlarının karadan harekatını içeren IŞİD stratejisi, örneğin Obama‘nın ilk Savunma Bakanı Robert Gates tarafından artık “gerçekte olmayan strateji” diye yorumlanıyor.
Gerçi havadan kimin, karadan kimin hareket edeceği stratejiye değil, stratejinin uygulanma biçimine işaret etmektedir. Washington’un stratejisi IŞİD’den boşaltılacak alanlarda Kürt örgütlerin egemenliğini inşa etmektir.
Ve özellikle Ramadi’nin düşüşüyle başlayan tartışma aslında stratejiyi değil, uygulanma biçimini gündeme taşımıştır: ABD postalları karaya değmeli mi, Türkiye’nin “güvenli bölge” planı uygulanmalı mı, önce IŞİD mi, yoksa Esad mı vs.
Nitekim Beyaz Saray sözcüsü John Earnest “IŞİD’le mücadele stratejisinde bir değişiklik olmadığını” ilan etti ve ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Daniel Rubinstein da Türkiye’deki temasları sırasında “gündem Esad’sız siyasi geçiş” diyerek yöntemlerin müzakere edilebilir olduğunu göstermiş oldu.
Bu yöntem tartışması sürecektir ve Cenevre-3 öncesinde Esad‘ın elinin zayıfltılması için Atlantik ittifakı her adımı atacaktır. Ancak bu hamleler “Esadsız çözümün mümkün olmadığı” gerçeğini değiştirmeyecektir. O nedenle biz bu tartışmayı burada bırakıp Ramadi’nin neden düştüğünü anlamaya çalışalım.
İBADİ’NİN MALİKİCİ EĞİLİMİ
Ramadi’nin düşmesinin iç ve dış nedenleri var. İç nedenlerin başında, Ramadi’nin içinde yer aldığı Anbar eyaletindeki etkili Şammar aşiretinin siyasi konumunun oynak olması gelmektedir.
Dış nedenlerin başında ise öncelike Irak’ın tam anlamıyla milli bir ordusunun olmayışı gelmektedir. Maliki‘nin bu yönde başlattığı girişimler yarıda kalmıştır. Fakat önemli dış etkenlerden biri de ABD’nin Ramadi’nin düşüşünü engellememesidir!
Bu etken bakımından incelediğimizde Ramadi’nin düşüşünün Irak’taki ABD-İran çarpışmasının bir yansıması olduğunu söyleyebiliriz. Washington Ramadi’yi hem Tahran’a hem de Bağdat’a karşı fırsat olarak kullanma peşindedir.
Şöyle: Haydar İbadi hükümeti IŞİD’le mücadele kapsamında hem ABD’yle ama hem de İran’la ortak hareket etmektedir. Hatta son birkaç aydır İbadi‘nin yavaş yavaş Maliki‘nin milli çizgisine girme eğilimi taşıdığını da söyleyebiliriz. ABD ise bu eğilim nedeniyle bir süredir İbadi‘ye baskı uygulamakta ve neredeyse durumu “ya biz ya İran” noktasına getirmektedir.
ABD’nin Barzani‘ye hem “bağımsızlık” işareti vermesi ama hem de Washington’a çağırıp “frenlemesi” bu baskılama operasyonunun bir parçasıydı. Yine peşmergenin silahlandırılmasının Bağdat üzerinden mi, yoksa ayrı olarak mı yapılacağı tartışmaları da bu baskılama operasyonunun bir parçasıydı.
İBADİ PUTİN’LE ANLAŞTI
İbadi‘nin Moskova ziyaretine ve Rusya Devlet Başkanı Vlademir Putin‘le yaptığı anlaşmalara bakılırsa, Bağdat bu baskılamaya direniyor! Nitekim İbadi Moskova’ya varır varmaz şöyle demiştir: “Bir kısım güçlere rağmen Rusya’ya geldim.”
Sonuçta Putin‘in askeri destek sözü vermesi ve Bağdat’a helikopter ve uçak satışı kararı alması, İbadi için büyük kazanım oldu.
Diğer yandan Maliki‘nin milli çizgisine girme eğiliminin bir diğer yansıması ise İbadi‘nin Musul Valisi Esil Nuceyfi‘yi görevden almak üzere soruşturma açtırması oldu. Musul’u IŞİD’e kurşun sıkmadan teslim eden Nuceyfi, Maliki‘nin en önemli karşıtı olan eski Meclis Başkanı Usame Nuceyfi‘nin kardeşidir. Nuceyfiler, Haşimi‘yle birlikte AKP Hükümeti’nin müttefikleridir.
ABD’nin Musul Harekatı için AKP ile yakın temasta olan ve TSK’nin Musul Kampı’nda Sünni grupları eğitmesini sağlayan Nuceyfiler, bu ilişki üzerinden Şiileri Musul’dan uzak tutmaya ve Sünni-Kürt ittifakı inşa etmeye çalışmaktadır.
Yani Ramadi’nin düşmesi sıradan bir durum değil, ana çarpışmanın aşamalarından biridir!
Not: Bugün Samsun TÜYAP Kitap Fuarı’nda okurlarımızla buluşuyoruz…
Mehmet Ali Güller
Aydınlık Gazetesi
23 Mayıs 2015
Mehmet Ali Güller 