Mehmet Ali Güller

Rusya ile ABD arasındaki Ukrayna-Karadeniz merkezli mücadele, iki ülke dışında AB ve Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor.

Zira hem Türkiye, hem de AB ülkelerinin çoğu NATO üyesi ve ABD Rusya’ya karşı NATO’yu devreye sokmuş durumda. Nitekim 14 Haziran 2021 tarihli NATO zirvesinde NATO’nun Karadeniz bağlamında havada, karada ve denizde gücünü artırma kararı alınmıştı.

ABD’nin ve NATO’nun sözünde durmayarak sürekli Rusya’ya karşı eski SSCB bölgesinde genişlemesi, Moskova için artık kabul edilemez bir seviyeye gelmiş durumda. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bu amaçla geçen ay son bir uyarıda bulunmuştu: “Karadeniz konusunda son gelişmeler belirli sınırların ötesine geçiyor. Stratejik bombardıman uçakları Rusya sınırına 20 kilometre yakından uçuyor. Bu konuda endişelerimizden ve kırmızı çizgilerimizden bahsediyoruz ancak Batılı ortaklarımız oldukça tuhaflar, kırmızı çizgilerimizi ve uyarılarımızı hafife alıyorlar” (17.11.2021).

MOSKOVA’DAN UKRAYNA VE GÜRCİSTAN UYARISI

Yükselen tansiyon nedeniyle Rusya NATO’ya bir güvenlik anlaşması önerdi. Rusya Dışişleri Bakanlığı birkaç gün önce bu taslağı yayınladı.

Moskova’nın hazırladığı 9 maddelik taslakta en dikkat çeken konular iki başlıkta ele alınabilir:

Birincisi; Ukrayna NATO’ya üye olamaz.

İkincisi; NATO, Ukrayna’nın yanı sıra Doğu Avrupa, Kafkasya ve Orta Asya’daki diğer ülkelerin topraklarında askeri faaliyet yürütemez.

Özetle Moskova NATO’ya “artık yeter” diyor.

KREMLİN’İN ‘ASKERİ YANIT’ UYARISI

Peki NATO “yetmez” derse ve hedeflediği gibi Ukrayna ve Gürcistan’ı NATO’ya üye yaparak Karadeniz’i bir NATO haline getirmeye çalışırsa ne olacak?

Avusturya’daki askeri güvenlik ve silah kontrolü konulu görüşmelerde Rus heyetine başkanlık eden Konstantin Gavrilov açıkça yanıtı verdi: “NATO acıyan noktalarımıza basmaya devam ederse askeri yanıt verilecek” (20.12.2021).

Gavrilov’un uyarısına aynı gün iki farklı konuda Kremlin ve Rusya Dışişleri’nden yapılan şu iki uyarıyı da eklemeliyiz:

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, NATO’nun Polonya’ya nükleer silah konuşlandırması halinde Rusya’nın durumu dengelemek için uygun adımları atacağını ve çeşitli seçenekler üzerinde çalıştıklarını söyledi.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Gruşko, NATO ülkelerinin kendi topraklarına saldırı silahları konuşlandırması durumunda Rusya’nın bu adıma orantılı yanıt vereceğini belirtti.

UŞAKOV-SULLIVAN İSTİŞARESİ

Rusya’nın güvenlik garantileriyle ilgili önerileri konusunda bir süre sessiz kalan ABD, en sonunda Rusya’yla diyalogu seçti. Ve ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Rusya Devlet Başkan Yardımcısı Yuriy Uşakov ile ilk istişarelere başladı.

Kremlin, bu ilk temasa dair açıklamasında, iki tarafın “Rus teklifleri bağlamında istişareleri sürdürme konusunda mutabakat sağladıklarını” belirtti.

Ancak istişareleri sürdürme mutabakatının ötesinde tabloyu daha net anlamamızı sağlayacak henüz bir veri yok.

Sullivan’ın Rus teklifi yapıldıktan sonraki ilk açıklaması bir ipucu niteliği taşıyor elbette: “Diyaloğa hazırız. Rusya kendi endişelerini dile getirdi, biz de kendi endişelerimizi değerlendirmeyi önereceğiz. Bazı alanlarda ilerleme olacak, diğerlerinde fikir ayrılıkları.”

ABD’NİN BULGARİSTAN HEDEFİ

ABD’nin çok ileri gidebilecek durumu yok. Çünkü Almanya başta AB üyelerinin bir kısmı, daha ileri gidilmesinden yana değil. Ukrayna’nın desteklenmesi ve Rusya’ya ekonomik yaptırımlar uygulanması gibi “soğuk yollara” evet diyen Batı Avrupa ülkeleri, ABD adına Ukrayna cephesinde Rusya’yla doğrudan karşı karşıya gelecek “sıcak yollara” itiraz ediyorlar. ABD’nin planlarına daha yakın olan kesim ise Polonya merkezli Doğu Avrupa kanadı…

ABD bu nedenle Rusya’yı sürekli basınç altında tutmayı, Ukrayna, Gürcistan ve Karadeniz konularında bazen adım atıp, bazen geri çekmeyi, Moskova’yı sürekli teyakkuz halinde tutacak şekilde Karadeniz’de tatbikatlar yapmayı sürdürmeyi hedefliyor.

Washington bu süreçte Baltık-Doğu Avrupa-Karadeniz hattında askeri mevzilerini artırmayı hesaplıyor. Yunanistan ve Romanya’yla üsler konusunda ilerleme sağlayan ABD, bu süreçte ayak direyen Bulgaristan’ı da “ikna” etmeye çalışacak.

Türkiye mi? Başlı başına ayrı bir yazının konusu elbette…

Mehmet Ali Güller
CRI Türk
21 Aralık 2021