Mehmet Ali Güller

CRI Türk’teki 8 Mart tarihli makalemin başlığı şöyleydi: “Yaptırım, yapanı da vurur.”

Bugün 5 Nisan ve daha bir ay dolmadan, yaptırım, yapanı da vuruyor; hem de en önemli yerden: Doların rezerv konumunu kaybetme riski üzerinden…

GOLDMAN SACHS: DOLARIN EGEMENLİĞİ RİSK ALTINDA

Harry Robertson imzalı Business Insider haberine göre, Goldman Sachs dolar uyarısı yaptı.

Finans kapitalin en önemli aktörlerinden olan ABD yatırım bankası Goldman Sachs, doların egemenliğini kaybetme riski altında olduğu ve İngiliz sterlini gibi daha düşük bir oyuncu haline gelebileceği konusunda uyarı açıkladı. Goldman Sachs ekonomistleri Cristina Tessari ve Zac Pandl, doların düşmeden önce İngiliz sterlininin karşılaştığı zorluklara benzer bir dizi zorlukla karşı karşıya olduğuna dikkat çekiyor.

Goldman Sachs’ın 31 Mart’ta yayımladığı araştırma raporu şu noktalara dikkat çekiyor:

– ABD artan dış borçlarla birlikte kötüleşen bir “net dış varlık pozisyonuna” sahip.

– ABD’nin büyük bir mal ithalatçısı olmasından kaynaklanan büyük borçları, özel bir sorun oluşturabilir.

– Rezerv para birimi ihraç edenlerin borcunun GSYİH’ye göre büyümesine izin verilirse, sonunda yabancılar daha fazlasını elinde tutmak konusunda isteksiz hale gelebilir.

– ABD’nin Rusya’ya sert yaptırımları, dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin dolardan uzaklaşmaya çalışabileceği endişelerini artırdı.

IMF: DOLAR EGEMEN REZERV PARA KONUMUNU KAYBEDEBİLİR

Sadece finans kapitalin bu en önemli kurumu değil, bizzat IMF de benzer uyarıları yaptı.

IMF Başkan Yardımcısı Gita Gopinath, Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle ABD dolarının egemen rezerv para konumunu kaybetme tehdidi altında olduğunu belirtti.

31 Mart’ta Financial Times’a konuşan IMF Başkan Yardımcısı, Rusya’ya yaptırımların dolara zarar verebilecek daha parçalı bir küresel sistem yaratabileceğini söyledi. Ayrıca Gopinath dünya ticaretinde diğer para birimlerinin kullanımının artmasının, ulusal merkez bankalarının ellerindeki döviz rezervlerini dolar pahasına çeşitlendirmesine neden olacağını söyledi.

Dahası IMF Başkan Yardımcısına göre Rusya’ya yaptırımlar, kripto para ve Merkez Bankalarının dijital para birimleri kullanımını arttıracağını vurguladı.

ASYA EKONOMİLERİNİN ULUSAL PAR ATAĞI

Durum tam da Goldman Sachs ve IMF Başkan Yardımcısının dediği gibi…

ABD’nin Avrupa’yı da zorlayarak uyguladığı Rusya’ya yaptırımlar, son birkaç yıldır yavaş yavaş konuşulan “ticarette ulusal paraların kullanılması” konusunu, Doğu ve Güney ülkeleri adına hızlandırdı.

Çin, Rusya, Hindistan, İran ve Türkiye gibi ülkelerin son birkaç yıldır ikili ticaretlerinde uygulama hedefi ilan ettikleri konu, şimdi bizzat ABD’nin “yaptırım hatasıyla” hızlanarak hayata geçiyor.

Birkaç örnek anımsatmak gerekirse:

– Rusya, önce sattığı doğalgazı ama ardından da sattığı tüm ürünleri dolar ya da avro ile değil, ruble ile satacağını ilan etti.

– Rusya ile Hindistan, ikili ticaretlerini ulusal paralarıyla yapmak üzere bir mekanizma kurma çalışması başlattı.

– Dünyanın en önemli petrol üreticilerinden Suudi Arabistan, Çin’e sattığı petrolü yuan ile satmayı görüşüyor. Suudi petrolünün dörtte birinden fazlası Çin’e satılıyor.

JP MORGAN: DOLARDA UZUN YILLAR SÜRECEK DÜŞÜŞ BİZİ BEKLİYOR

Goldman Sachs ve IMF’nin açıkladığı endişeler, kuşkusuz ABD’nin Rusya’ya uyguladığı yaptırımların hızlandırdığı doların egemenliğini yitirme riskine işaret ediyor. Ancak bu aslında yeni bir durum değil. Ukrayna krizinden ve ABD’nin bu büyük yaptırım saldırısından önce de doların egemenliği risk altında görülüyordu…

Örneğin 2019 yılında, doların dünya rezervlerindeki payının, son 20 yılın minimumu olan yüzde 61.7’ye düşmesi üzerine, neoliberal sistemin önemli aktörlerinden JP Morgan şu uyarıyı yapmıştı: “Dolarda uzun yıllar sürecek düşüş bizi bekliyor” (25.7.2019).

JPMorgan Chase’in baş ekonomisti Jim Glassman’ın uyarısı şöyleydi: “Önümüzdeki yıllarda küresel ekonomi, ABD’nin ve doların hakimiyetinden çıkarak, daha çok Asya’nın hüküm sürdüğü bir sisteme geçiş yapacak. Döviz bağlamında bu durum, doların, altının da dahil olduğu diğer dövizlerin sepetine göre ucuzlayabileceğini gösteriyor.”

Amerikan para araştırmaları şirketi A.G. Bisset Associates LLC’nin CEO’su Ulf Lindahl, JP Morgan’ın bu uyarısından bir süre önce olası felakete dikkat çekmişti: “Dolar çökecek” (17.10.2018).

TEK PARA DÜZENİNİN SONU

Sonuç olarak, tek kutuplu dünya düzeninin ve buna paralel doların egemen olduğu iktisat düzeninin yerini çok merkezli dünya düzeni ile ulusal paraların öne çıktığı iktisat düzeni alıyor…

Ekonominin merkezinin Atlantik’ten Asya-Pasifik’e kaymasıyla başlayan süreç, “adil ve demokratik” bir yeni dünya düzenini müjdeliyor.

Kuşkusuz sancılı olacak, elbette emperyalist ABD’nin karşı-saldırıları sürecek ancak her halükârda yeni bir dünya kuruluyor…

Mehmet Ali Güller
CRI Türk
5 Nisan 2022