ABD Başkanı Joe Biden, büyük petrol şirketlerinin elde ettiği rekor kârlarını tüketiciye yansıtmadığını belirterek, o kârlara karşı yüksek vergi ya da başka kısıtlamalar için Kongre’yle çalışmaya gideceğini açıkladı (AA, 1.11.2022).
Özetle Biden ABD petrol devlerinden yüksek kârlarını düşürerek benzin fiyatlarında 50 sentlik bir düşüş istiyor.
BIDEN’IN 8 KASIM ENDİŞESİ
Neden? Çünkü 8 Kasım’da ABD’de Kongre ara seçimi var ve Biden’ın en büyük zorluğu artan benzin fiyatları!
Öyle ki yaklaşık 10 gün önce bu konuda Beyaz Saray’da düzenlediği bir basın toplantısında “benzin fiyatlarını kontrol altında tutma stratejisi” açıklamıştı. Biden’ın stratejisi özetle aralık ayı sonuna kadar stratejik petrol rezervlerden piyasaya parça parça petrol sürmek (AA, 19.10.2022).
Ancak bunun çözüm olmadığı görülüyor. Biden’ın şimdi petrol şirketlerini hedef almasının nedeni bu. Çareyi petrol şirketlerinin kârlarını kısarak benzin fiyatlarını düşürmesinde arıyor.
ABD ŞİRKETLERİNİN UKRAYNA KÂRI
Biden petrolcüleri hedef alırken önemli bir gerçeğe işaret etti: ABD petrol şirketleri rekor kârlarını yenilikçi bir şey yaptıkları için değil, Ukrayna’daki savaş nedeniyle elde etmişlerdi.
Oysa Ukrayna savaşını siyasi hedefleri için “uzun savaş” stratejisiyle yürüten doğrudan Biden’ın kendisi: Biden yönetimi savaşı uzatarak Rusya’yı askeri ve ekonomik yönlerden yıpratmayı, Rusya-Avrupa bağını kesmeyi, Almanya-Fransa’yı zayıflatarak Avrupa üzerindeki tahakkümünü sürdürebilmeyi hedefliyor.
Diğer yandan Biden’ın “uzun savaş” stratejisinden en çok enerji (petrol/doğalgaz) ve silah şirketleri kazanıyor. Rus doğalgazının boşluğu, pahalı ABD sıvılaştırılmış doğalgazıyla kapatılmaya çalışılıyor.
Silah şirketleri ise üç şekilde kazanıyor: 1) Doğrudan ABD’nin Ukrayna’ya gönderdiği silahlar. 2) O silahların yerini alacak ve depoya girecek yeni silahlar. 3) ABD baskısıyla Ukrayna’ya silah gönderen Avrupalıların boşalan silah depolarının yerini alacak yeni ABD silahları.
Özetle ABD petrol şirketlerine rekor kârlar sağlayan siyasetlerin sahibi olarak Biden, şimdi onlardan 8 Kasım Kongre ara seçimi öncesinde destek istiyor!
6 ŞİRKETİN 6 AYLIK KÂRI 100 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE
Ancak iş o kadar kolay değil zira kapitalist şirketlerin kârlarından rahatça vazgeçebilmesi sistemin doğasına aykırı. Nitekim Biden daha önce de defalarca bu petrol devlerine çağrılarda bulunmuş ama sonuç alamamıştı.
Örneğin Biden ExxonMobil, Chevron, BP ve Shell’in de aralarında bulunduğu şirketlere bir mektup yazarak, artan benzin fiyatlarına karşı “üretimi ve tedariki artırın” çağrısı yapmıştı (AA, 15.6.2022).
Hatta Biden artan benzin fiyatlarıyla mücadele amacıyla “federal benzin vergisinin eylül ayına kadar 3 ay süreyle askıya alınması için Kongre’ye çağrı” da yapmıştı (AA, 22.6.2022)
Yine Biden, “Ian Kasırgasını fiyat arttırmak için kullanmayın” diyerek petrol şirketlerini uyarmıştı (AA, 28.9.2022).
Sonuç? Örneğin Exxon Mobil, üçüncü çeyrekte 19,7 milyar dolar rekor kâr etmişti. Oysa geçen yılın aynı dönem kârı 6,8 milyar dolardı. Örneğin Chevron üçüncü çeyrekte 11,2 milyar dolar rekor kâr etmişti ve geçen yılın aynı dönemine göre artış yüzde 84’tü.
Tabloyu topluca değerlendiren Biden’a göre son 6 ayda en büyük 6 petrol şirketinin toplam kârı 100 milyar doların üzerinde.
RUSYA-SUUDİ ARABİSTAN-BAE ÇIKAR ORTAKLIĞI
Biden, Kongre desteği alabilirse, elbette petrol şirketlerinin yükse kârlarına yüksek vergi gibi yollarla tırpan vurabilir. Ancak bu artan petrol fiyatlarını durdurmaz, kısmi etkisi olur.
Zira Biden’ın içeride petrol şirketlerine yönelik yapabilecekleri varken, dışarıdaki asıl faktöre karşı eli kolu bağlı. Şöyle ki:
Biden “benzin fiyatlarını kontrol altında tutma stratejisi”ni açıkladığı basın toplantısında, artan petrol fiyatlarından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i sorumlu tutmuştu.
Yine Biden’ın ve diğer ABD yöneticilerin başka açıklamalarından da biliyoruz ki, fiyatların artmasından Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ikilisini de sorumlu tutuyorlar. Doğru, çünkü bu iki ülke ABD’nin “üretimi artır” baskısının tersine, üretimi azalttı. Böylece fiyatların düşmesini engelleyerek kendi kazançlarını artırdılar. Bu elbette iki ülkenin de çıkarınaydı. Fiyatların artmasıyla gelirini koruyabilmesi, elbette Rusya’nın da çıkarınaydı.
İşte Biden bu dış faktörü önleyemediğinden, 8 Kasım seçiminde elini rahatlatabilmek için, bu kez iç faktör olan ABD’li şirketlere yönelmiş durumda.
Ne çare, çünkü seçime kaldı bir hafta…
Mehmet Ali Güller
CRI Türk
1 Kasım 2022
Mehmet Ali Güller 