ABD’nin kıdemli Türkiye uzmanlarından Daniel Pipes durumu şu sözlerle açıklıyor: “Obama yönetimi oyuna getirildiğini düşünüyor.”
Yine Independent gazetesinin kıdemli Ortadoğu muhabiri Robert Fisk de “Türkiye ABD’yi kullanıyor olabilir” diyor.
İnsan bu sözlere bakınca “Obama’ı kandıran Erdoğan, kimbilir bize ne yapıyordur” diye düşünüyor!
Şaka bir yana, Pipes da Fisk de öyle görüşlerini elinizin tersiyle itebileceğiniz kişiler değil; ağırlıkları olan, kıdemli, sözü dinlenen insanlar.
Ama biz yine de bu sözlerin tabloyu açıklamadığını düşünüyoruz. Şundan:
Devletlerarası ilişkiler, kişiler arası ilişkiler kadar basit değildir. Günlük hayatta bir kişi diğerini bir konuda kandırabilir, oyuna getirebilir ama devletlerarası ilişkilerde bu imkansıza yakındır. Zira devletlerarası ilişkilerde kişi değil, kişiler, kurumlar, kısacası kocaman bir devlet aygıtı vardır. Bir kişiyi kandırabilirsiniz ama herkesi kandıramazsınız.
Dolayısıyla meseleye “Erdoğan Obama’yı kandırdı” düzleminde bakamayız. Tıpkı daha önce AKP-Cemaat çatışmasına AKP yönetiminin “kandırıldık” demesi düzleminde bakmadığımız gibi…
ABD’NİN MESAJLARININ TOPLAMI
Peki nasıl bakmalıyız?
Obama başta olmak üzere ABD devlet aygıtı sözcülerinin sözlerinin toplamına bakmalıyız. ABD ne diyor?
1) PKK terör örgütüdür, Türkiye’nin kendisini savunması hakkıdır ama orantılı yanıt vermelidir.
2) PKK şiddetten vazgeçmeli ve Açılım devam etmelidir.
3) PKK ayrı, YPG ayrı. Anaştık: İncirlik’ten YPG’ye yardım yapılacak, AKP YPG’yi hedef almayacak.
Bu mesajlara bir bütün olarak bakmayıp, içlerinden sadece birini görmek, tabloyu doğru okumamızı engeller ve örneğin ABD’nin Ankara Büyükelçisi John Bass‘ın yaptığı “PYD stratejik değil, taktik müttefik” çıkışını anlamamızı zorlaştırır.
KÜRT SİYASETLERİ ÇARPIŞMASI
Üstelik tabloyu tam doğru okuyabilmek için şu verilere de bakmalıyız:
Rusya merkezine “Bağdat-Şam-Kürt örgütleri” ittifakını koyduğu bir IŞİD’le mücadele planı açıklıyor; Suriyeli Kürt gruplarla görüşüyor.
Çin devleti HDP’yi Pekin’e davet ediyor, Irak Kürt Bölgesi Yönetimi ile ilişkileri derinleştirme hamleleri yapıyor.
İran sıkışmış Barzani‘ye yardım eli uzatıyor.
Dahası bunlar bile yetmez; tabloyu doğru okuyabilmek için içeriye de bakmak lazım: Örneğin Yalçın Akdoğan‘ın “HDP Öcalan’ı istismar etti” sözünü, örneğin Mahir Ünal‘ın “Kandil Öcalan’ı itibarsızlaştırıyor” sözünü dikkate almak lazım. Erdoğan ve AKP Hükümeti’nin PKK ile PYD-YPG’yi ayırmasını, hatta PKK’ye Kandil ile İmralı diye ayrı ayrı bakmasını da not etmek lazım.
İNCİRLİK’LE ATLANTİK KAMPINA BAĞLANMA
İşte o zaman şu gerçekleri görerek sürece müdahale etme şansı yakalarız:
1) 1995’lerde başlayan, 28 Şubat’la ivmelenen “Atlantik’e mesafeli durma” inisiyatifi Erkenekon operasyonu ile inişe zorlandı ve İncirlik mutabakatı ile maalesef tersine döndürüldü. İncirlik mutabakatı AKP sözcülerinin de belirttiği gibi ABD’yle nikah tazeleme olayıdır. Türkiye yeniden ABD’yle tam işbirliği dönemine sokulmuştur. (Nitekim Clinton ve Obama dönemlerinin kıdemli diplomatı Stuart Eizenstat bu anlaşmayı “Türkiye’yi yeniden Avrupa yörüngesine sokmanın fırsatı” olarak niteliyor.)
2) İncirlik mutabakatı askeri olmaktan çok, Türkiye’yi ABD projesine bağlayan siyasi bir mutabakattır. “PKK’yi vur ama PYD kantonlarını tanı” anlaşmasıdır; yani Türkiye’ye Irak Kürdistanı’ndan sonra Suriye Kürdistanı’nı da kabul ettirme sözleşmesidir. (Obama muhalifi olan Pipes‘ın yorumu ise şu anlama geliyor: Türkiye’nin bu hatta tutulabilmesinin yolu Ankara’yı sürekli PKK konusunda baskılamaktan geçiyor.)
Kuşkusuz dünya ve bölge dengeleri 25 yıl öncesine göre çok değişmiştir. Türkiye bu girdaptan bu kez daha hızlı çıkacaktır.
Mehmet Ali Güller
Aydınlık Gazetesi
9 Ağustos 2015
Mehmet Ali Güller 