Mehmet Ali Güller

Rusya’nın Suriye’ye askeri yardım yapmaya ve hava üssü inşa etmeye başlamasının stratejik ve taktik olmak üzere üzere altı hedefi var:

1) İncirlik Mutabakatı ile başlayan ABD-Türkiye hamleler sürecine yanıt vermek: Atlantik Cephesi’nin Suriye’de bir güvenli bölge oluşturmasını engellemek, güvenli bölgeye karşı güvenli hat oluşturmak.

2) Askeri güç göstererek ABD-Türkiye işbirliğini zayıflatmak; Türkiye ile ABD’yi Suriye konusunda ayrıştırmak.

3) Esad karşıtı odak olan Erdoğan-Davutoğlu ile dış politikada değişiklik isteyen diğer kuvvetler arasındaki ayrışmayı zorlamak.

4) Suriye’de Atlantik Cephesi adına savaşan muhalif grupları müzakere masasına teşvik etmek.

5) İç baskılara rağmen Suriye’ye kara gücü göndermeye karşı çıkan Obama yönetimini Esad‘ın dahil edildiği müzakereye ve siyasi çözüme zorlamak.

6) Doğu Akdeniz’de stratejik kazanımlar elde etmek ve bunu etkili bir askeri üsle taçlandırarak petrol ve gaz sektöründe belirleyici olmak: Ekonomisi petrol ve gaza bağımlı olan Moskova için Barzani petrol ve gazının Batı’ya naklindeki artış ile Mısır-İsrail-Güney Kıbrıs üçgeninin yeni bir doğal gaz aktörü olarak belirmesi iki yeni ve önemli parametreyi oluşturuyor.

MOKSOVA’DAN AKP’YE UYARI

Rusya’nın değişik önemdeki bu altı hedefi doğrudan AKP Hükümeti’ni etkiliyor.

Aslında Ankara, Moskova’nın Suriye’de daha belirleyici hamleler yapacağını öngörüyordu. Nitekim İblip işgali ve İncirlik Mutabakatı gibi ataklar, zaten Rus hamlelerini önlemek, örneğin Moskova Konferansı’nı engellemek içindi.

AKP Hükümeti o nedenle Türk Akımı’nı hemen imzalamadı ve bunu Suriye’deki ayrılıklarda makasın açılmaasını engelleyecek bir koz olarak elde tutmaya çalıştı.

Diğer yandan Dışişleri Bakanı Feridun Sinirlioğlu Rus mevkidaşı Sergey Lavrov‘u Soçi’de ziyaret etti ve Moskova’nın Suriye’deki hamlelerinden duyulan rahatsızlığı bildirdi.

Lavrov‘un yanıtı önemliydi: “Suriye Devlet Başkanı Esad, ordularının başkomutanı olarak karada terörizme karşı en başarılı güçkalmaya devam ediyor. Suriye yönetimiyle işbirliği yapmamak hayali hedefler peşinde koşmaktan başka bir şey değildir. Sadece Suriye değil, tüm bölgenin terörün etkisiyle kaos ortamına sürüklenmemesi için ortak mcüadele adımı atılması şarttır.”

Lavrov bir yandan Esad‘ı yıkma hedefinden vazgeçmeyen AKP Hükümeti’ne “bunun bir hayal olduğunu” anımsattı, diğer yandan da Suriye dış politikasında değişikliğe gitmemenin bölgesel kaosa dönüşeceği uyarısında bulundu.

Ancak Ankara bu gerçekçi uyarı ve önerileri reddetti. Sinirlioğlu, Lavrov‘dan sonra görüştüğü Almanya Dışişleri Bakanı Frank Walter Steinmeier‘a güvenli bölge hedefini yineledi. Ve Ankara Mokova’nın IŞİD’e karşı işbirliği önersini de reddetti.

ABD: MÜZAKEREYE VARIZ

ABD ise Rusya’nın ağır hamlesine iki taktikle yanıt arıyor:

1) İncirlik Mutabakatı’nın mimarlarından ABD’li yetkili Brett McGurk Erbil’de Peşmerge ile PYD’yi biraraya getirdi ve IŞİD’e karşı mücadelede işbirliği anlaşması yaptırdı.

CENTCOM Komutanı Org. Lloyd Austin bu anlaşma yapılırken Senato’da şöyle diyordu: “Özel kuvvetlerimizin Kuzey Suriye’de yaptığı, Yeni Suriye Kuvveti ya da Eğit-Donat programının gelişmesini beklemeden, hemen YPG gibi unsurlarla ilişkiye geçmek ve savaş alanında fark yarartmak oldu.”

Washington diğer yandan Moksova’yı “yatıştırmaya” yöneldi: ABD Rusya’nın uzun bir süredir istediği askerden askere hat kurulmasını kabul etti; Savunma Bakanları Ashton Carter ile Sergey Şoygu 50 dakikalık bir telefon görüşmesi yaptı. ABD Dışişleri Abakanı John Kerry, bunu başkanlar görüşmesinin izleyeceğini duyurdu.

Diğer yandan Washington Esad ve müzakere konusunda da geri adımlar attı. Örneğin ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond ile görüştükten sonra şunları söyledi: “Müzakereler başlamalı. İran ve Rusya’nın ve diğer ülkelerin müzakere konusunda etkili olacağını umuyoruz. Çünkü masaya oturulmaması krizin sona ermesini engelliyor. Biz müzakereye hazırız.Esad gerçekten müzakere etmeye hazır mı? Rusya onu masaya oturtmaya, bu şiddete son vermeye hazır mı? (Esad’ın gitmesi) bir gün ya da bir ay içinde olması gerekmiyor. Tüm taraflar bir araya gelmeli ve bir süreç başlamalı ve en doğru sonuca nasıl ulaşılacağı konusunda anlaşılmalı.”

Washington’un “Müzakereye varız, Esad’ın hemen gitmesi gerekmiyor” özetli bir noktaya, taktik amçlı da olsa gerilemesi, Rusya’nın askeri hamlesinin en büyük kazanımı oldu.

Bakalım sırada şimdi var…

Mehmet Ali Güller
21 Eylül 2015