Mehmet Ali Güller

Suriye’deki krize çözüm için kurulan Cenevre-3 masası, Şam yönetiminin karşısında hangi muhalefet heyetinin yer alacağının yarattığı sorun nedeniyle gecikmeli olarak, hatta muhalefetsiz olarak başladı. Ancak Cenevre-3’e katılmakta ayak sürüyen muhalefet, sonradan katılma kararı aldı; daha doğrusu mecbur kaldı.

Peki Yönetim (Anayasa, sistem) ve İnsani Konular başlıklı iki temel gündemi olan Cenevre-3’ün önemi ne, anlamı ne? Cenevre-3 masasını 8 maddede inceledik:

1) CENEVRE MASASININ ÖNEMİ

Öncelikle vurgulayalım: Cenevre-3, masada kimlerin olduğundan bağımsız olarak, Suriye devleti ve Esad yönetimi adına önemli kazanımdır.

Çünkü masa son tahlilde “siyasi çözüm” demektir ve Suriye’yi parçalamak isteyenler bu nedenle masaya ayak sürümektedir. ABD, Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar’ın desteklediği terör muhalefeti bu nedenle “ön şart” istemektedir.

2) CENEVRE MASASINI KİM KURDU?

Cenevre masasını temelde Esad ve Suriye Ordusu kurdu. Masalar genelde sahada yürümekte olan çözümü genel kabule götürmenin adresidir.

Şimdi de böyle olmuştur: Rusya’nın hava desteğiyle kuzeye doğru ilerleyen ve terör gruplarını adım adım söküp atan Suriye ordusu, Cenevre-3 masasını kurmuştur.

Kuşkusuz Cenevre-3 masasının kurulması sürecinde Viyana’da yapılan iki görüşmenin ve orada ortaya çıkan sonuca uygun olarak BMGK’nin aldığı kararın etkisi vardır. Ancak o Viyana kararı da gerçekte Şam yönetiminin sahadaki başarısının bir yansımasıdır.

O nedenle maasayı ABD ile Rusya’nın anlaşarak kurduğu iddiası doğru değildir fakat ABD’nin mecbur kaldığı, şu aşamada uzlaşmak zorunda kaldığı bir gerçektir.

3) CENEVRE MASASININ ANLAMI

Cenevre-3 masası, pratikte “Esad bıraksın” söyleminin uluslararası arenada son bulması, “Esad’lı geçişin” hatta Esad’ın yeniden seçimlere girmesinin düşmanlarına kabul ettirilmesidir.

Cenevre-1 ile muhataplarına “Suriye’nin siyasal birliğini ve toprak bütünlüğünü” dayatan Şam-Moskova-Tahran bloku, Cenevre-3 ile Esad’lı yönetimi garantiye alma noktasındadır.

4) CENEVRE MASASINDA KİM NE İSTİYOR?

ABD, Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar’ın desteklediği terör muhalefeti Cenevre-3 masasına oturmak istemedi. Cenevre-3’ün başlamasını erteleten bu ayak sürümeler Ankara ve Riyad’da açık destek buldu. Çünkü 5 yılın sonunda gerçekte Esad‘a yenilmiş oldular!

Masanın genelde sahada yürümekte olan çözüme genel kabul sağlama adresi olduğunu vurgulamıştık. Masa da bu nedenle aslında pratikte bu tür taleplere sahne olarak başladı. Örneğin terör muhalefeti ateşkes istiyor, Suriye Ordusu’nun kuşatmasını kaldırmasını istiyor. Ankara-Riyad-Doha üçlüsü ise Esad‘ın Halep’i kırsalıyla birlikte tamamen denetimine almasının önüne geçmek istiyor.

Masanın temel gündemi olan Yönetim (Anayasa, sistem) ve İnsani Konular, aslında pratikteki bu taleplerin süreç içerisinde nasıl gerçekleştiğine bağlı olarak gelişecek.

5) CENEVRE MASASINDA KİMLER MÜZAKERE YAPACAK?

Cenevre masasında Suriye hükümeti adına 15 kişilik bir heyetle, muhalefet adına oluşturulan bir heyet müzakere edecek. Taraflar ayrı ayrı salonlarda öncelikle BM heyetleriyle müzakere edecekler.

BM heyeti, toplam 6 ay sürecek bu müzakereleri uygun aşamada yüz yüze ve yeni katılımlarla yapmaya çalışacak.

6) CENEVRE MASASINDA HANGİ MUHALEFET VAR?

Cenevre-3’e BM’nin davetiye gönderdiği muhalefet temsilcileri katıldı. Kuşkusuz BM’nin kimlere davetiye göndereceğinde ABD ve Rusya’nın önemli etkileri var.

ABD, Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar, Cenevre-3 öncesinde Riyad toplantısıyla tek bir muhalefet belirlemeye çalıştı. Dörtlünün desteklediği SUKO ya da SMDK diye bilinen Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu, Cenevre-3 masasında Esad‘ın heyetinin karşısına tek muhatap olarak oturmak istedi.

Ancak BM Rusya’nın etkisiyle başka grupları da çağırmak istedi. Zira sahada pek çok grup vardı. Moskova örneğin PYD’nin de içinde yer aldığı Demokratik Suriye Meclisi’nin Cenevre-3 masasında olmasını istedi.

Esad yönetimi de PYD dahil başka muhalefetin karşılarında olmasını istedi. Zira muhalefet ne kadar çok parçalı olursa Şam için o kadar iyiydi, birbirlerinin mücadelesinden tıpkı sahada olduğu gibi masada da yararlanılabilirdi.

7) AKP HÜKÜMETİ’NİN CENEVRE MASASINA BAKIŞI

AKP Hükümeti tıpkı Cenevre-1 ve Cenevre-2’ye olduğu gibi Ceenvre-3’e de karşı. Daha doğrusu AKP Hükümeti Suriye’de bir siyasi çözüme karşı. Ancak ABD’nin mecbur kalması gibi AKP Hükümeti de Cenevre-3’e mecbur kaldı.

AKP Hükümeti bu nedenle PYD üzerinden Cenevre-3’e muhalefet etti. Sanki Suriye muhalefeti terör gruplarından oluşmuyormuş gibi, PYD’ye “terör örgütü olduğu gerekçesiyle” karşı çıktı. Oysa PYD Türkiye’nin resmi terör örgütleri listesinde yer almıyordu. Çünkü daha 5-6 ay öncesine kadar PYD lideri Salih Müslim Ankara’ya çağırılıyor ve hükümet nezdinde muhatap alınıyordu.

Kriz BM’nin şu aşamada PYD’yi çağırmamasıyla çözüldü. Ancak ABD dahil BM ve Rusya, PYD’nin ilerleyen aşamalarda müzakerelere kaçınılmaz olarak katılacağını belirtiyorlar.

8) CENEVRE MASASINDAN NE ÇIKAR?

Cenevre masasının ya da 4 ve 5 diye gelebilecek yeni masalarının kesin sonucunu sahadaki çatışma belirleyecektir.

Sahada işler Bölge Cephesi adına iyi gitmektedir. Suriye Ordusu’nun Rusya’nın hava desteğiyle yaptığı kara harekatı sırasında hemen her gün önemli bir nokta teröristlerin elinden alınmaktadır.

Atlantik Cephesi bu harekatı durdurmakta, hatta en azından yönünü değiştirerek etkisizleştirmekte başarısızdır. ABD bu nedenle artık NATO’nun da Suriye’de rol alması gerektiğini savunmaktadır.

Suriye Ordusu’nun kara harekatı bu şekilde başarılı oldukça ve mevzi kazanımları belli bir noktaya geldikçe, Batı’nın Suriye’yi parçalama hedefi geçersiz kılınacaktır; ABD’nin Suriye’nin kuzeyinde kurmak istediği “Kürt kuşağı” ile AKP Hükümeti’nin İhvan rejimi hayal olacaktır.

Ve olmaktadır!

Mehmet Ali Güller
1 Şubat 2016