Kırgızistan’da geçen hafta yapılan ve ABD ile Rusya’nın dikkatle izlediği cumhurbaşkanlığı seçimini, Almazbek Atambayev kazandı. Oyların yüzde 63’ünü alan Atambayev’in ilk açıklamaları, ülkede Bakiyev döneminin tamamen kapandığını ortaya koydu.

BAKİYEV’İN LALE DÖNEMİ

Anımsanacağı gibi Kurmanbek Bakiyev, 2005 yılında ABD’nin turuncu darbesiyle Kırgızistan’da işbaşı yapmıştı. Darbe, 1995 ve 2000 seçimlerinin galibi olan, 2005 seçimlerinde ise aday destekleyen Askar Akayev döneminin sonunu getirmişti.

ABD’nin Avrasya’da hamle yaptığı bu dönemde benzer darbeler Gürcistan ve Ukrayna’da da gerçekleşmişti. Ancak Rusya’nın 2008 yılında Gürcistan’a açtığı savaş, Kırgızistan’da da rüzgarın yönünü değiştirmişti. Halk hareketi yönetimi devirmiş ve Amerikancı Bakiyev ülkeden kaçmıştı. Bakiyev’in yerine de, 31 Ekim 2011’de kadar Roza Otonbayeva getirilmişti.

İşte geçen hafta yapılan ve Atambayev’in kazandığı seçimler, kısaca özetlediğimiz bu süreç nedeniyle daha da önem kazanmıştı. Kırgızistan’ın Orta Asya’nın kalbinde yer alması ve askeri üslerinden Afganistan ve İran ile Rusya ve Çin’in gözlenebilmesi, bu ülkenin Washington açısından önemini artırıyordu.

AVRASYACI EĞİLİM İŞBAŞINDA

Atambayev’in seçim sonrası yaptığı ilk açıklamalar, hem Bakiyev döneminin tamamen kapandığını, hem de Avrasyacı eğilimin artık işbaşında olduğunu gösteriyor. Atambayev’in konuşmasındaki şu dört krtik vurgu hem Moskova’yı oldukça memnun etti:

1.) Atambayev, 2005 yılındaki Amerikancı Lale Devrimi’ne gönderme yaparak, artık ülkesinde “renkli devrimler” olmayacağını açıkladı.

2.) Atambayev, ABD Transit Askeri Üssü olan Manas’ı 2014’te anlaşma süresi dolunca  kapatacağını açıkladı.

3.) Atambayev, ülkesinin “Rusya ile birlikte Afganistan’a sivil ulaşım açısından bir merkez” olabileceğini savundu.

4.) Atambayev “Belarus – Kazakistan – Ruysa” üçlüsünün oluşturduğu gümrük birliğine girmek istediğini ilan etti.

MANAS ASKERİ ÜSSÜ

ABD Manas Askeri üssünü 2001 yılında, Afganistan’a saldırısı sırasında kullanmak üzere açmıştı. Şangay İşbirliği Örgütü ŞİÖ 2006 yılında üssün kapatılmasını istedi. Ancak Amerikancı darbe ile işbaşına getirilen Bakiyev ŞİÖ’nün talebini kabul etmedi. Bakiyev ağır baskılar oluşunca, üssü kapatacağına söz verdi ancak üssün kalabilemsi için ABD ile farklı formatlarda anlaşma yeniledi. Anlaşma 2014 yılına kadar sürüyor.

Ancak ağır baskılar, Manas’ın işlevini zayıflattı! Son olarak Kırgızistan Başbakan vekili Omurbek Babanov da, üsle ilgili kararı Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün vereceğini söyledi. 2002 yılında kurulan ve Rus NATO’su olarak değerlendirilen bu örgüt, Kırgızistan ile Rusya, Kazakistan, Tacikistan, Belarus ve Ermenistan’dan oluşuyor.

RUS AKSERİ VARLIĞI

ABD üssünün kapatılacağı Kırgızistan’da, Rusya’nın askeri ağırlığı ise gittikçe artıyor. Moskova son olarak bu ülkedeki askeri durumunu 49 yıllık bir anlaşma ile garanti altına aldı. Rusya’nın Kırgızistan’daki en önemli askeri varlığı, başkent Bişkek’in 20 km dışında bulunan Kant Askeri Üssü’dür. Moskova’nın Issık Gölü’nde deniz askeri eğitim merkezi ve torpido gelişim merkezi ile gölün yakınlarında sismik gözlemevi bulunuyor. Moskova’nın Celalabad’da bir de nükleer test gözlemevi bulunuyor.

Mehmet Ali Güller
Aydınlık Gazetesi
7 Kasım 2011